Weer terug in Nederland

Ik ben weer thuis in Nederland, er ligt een beste stapel af te werken dingetjes (waaronder wat blauwe brieven) en het is hier voor de verandering, lekker warm. Laatste dagen in Gambia stonden meer in het teken van kleine klusjes op de compound en bezoekjes afleggen aan oude bekenden.

We kregen nog bericht van up-country; onze neef, die we naar het ziekenhuis hadden laten brengen, was er weer helemaal bovenop; zowel zijn malaria als ook zijn niersteen problemen waren verdwenen. Hij en zijn moeder kregen het advies veel minder zout te gebruiken.

Jabou benadrukte dat nog eens, haar eigen vader die ook van alles teveel binnen kreeg en 4 beroertes had overleefd, had nu een normale lichaams omvang en alle schades van de beroertes waren weer verdwenen. Hij volgt nu zijn dieet heel strikt, jammer dat het alleen zo laat gebeurde, dan was het waarschijnlijk niet zover gekomen.

Princess, één van de leraressen op het Gambia College stond eens net naast mij toen ik Jabou telefonisch te woord stond over dat zout gebruik. Ze zei dat Gambia ten onder ging aan teveel zout, teveel suiker en verkeerde olie. Dat waren dan de voornaamste oorzaken van levensbedreigende ziekten.

Het eten van te veel pepers, bracht veel chronische maagklachten voort en de gewoonte om overal jumbo (een soort van heel zout maggi blokje) bij in te mikken, droeg ook bij aan dat flinke zout gebruik. Terwijl men vroeger daar uitstekende natuurlijke gezondere producten voor had. Dit soort van westerse “welvaart” die klakkeloos wordt overgenomen en lokaal kwantitatief “verbeterd” wordt, zorgt in combinatie met een onvoldoende aanwezige gezondheidszorg voor een lage levensverwachting. Dat is dan los van andere gevaren als malaria, het verkeer of bijv. giftige slangen, of complicaties bij bevallingen.

Toen we ons huis net huurden, hadden we al wat lampen vervangen voor energie zuinige Philips lampen. De andere merken die er al hingen, waren al stuk of vrij snel defect geraakt. Twee waren ontploft, waarvan eentje al smeulend een tegel had beschadigd, gelukkig hebben we grote oppervlakten met tegels en niet al teveel brandbare spullen in huis. Alleen de lamp in de andere douche moest nog vervangen worden, maar die hing heel hoog.

Nu hebben we normaal gesproken geen ladder, we lenen er wel eens ergens eentje. Maar omdat ik van die grote stapelbare dik kartonnen opslag cilinders had, daar maar een soort van constructie van gemaakt. Nog een lamp bij gekocht en ik wil hem gaan vervangen. Met dat ik boven ben, constateer ik twee dingen, het is geen schroef fitting maar een bajonet fitting. Stompzinnig idee, het hele huis en ook daarbuiten is schroef, alleen deze niet. En met dat ik de lamp eruit haal, komt er een hagedisje uit de voet weggeschoten, ik viel bijna van de constructie af.

Later een echte Osram bajonet fitting lamp gescoord en die daar neer gehangen. Alle defecte lampen en ook alle defect geraakte cilinder sloten worden netjes door ons bewaard; mochten we weer verhuizen dan gaat alle meuk weer terug het huis in. Ons goede spullen verhuizen we gewoon mee, of de landlord moet ze over willen nemen.

Met dat we de bezoekjes afleggen worden we altijd wel ergens aangehouden door bekenden van Jabou en dat zijn er veel. Eén van de dames laat een dochtertje met een vrij recente brandwond zien, gelukkig niet heel erg diep, maar het ziet er wel lelijk uit. Jabou begint meteen het riedeltje af te steken, dat ze een paar keer al had gehoord van mij en ook wel in de praktijk gebracht had zien worden. Pas gebeurd? Dan flink met water koelen, daarna goed reinigen en dan een verse aloë vera er op.

Dat is te doen met spullen die voor arme mensen ook te verkrijgen zijn. Anders gebeurt er vaak niets. Verbrandingen komen best wel vaak voor. Ook Jabou heeft een ronde plek op haar been waar ze ooit eens verbrand is geweest, die is uiteindelijk weer bruin geworden, maar voelt een beetje ruw aan. En een paar maanden terug, tijdens het koken, liet iemand een pan met hete olie uit de handen vallen, ze heeft nu ook wat kleine ronde roze plekjes waar de olie druppels haar geraakt hebben. Is het allemaal ernstiger dan gaan ze hier eventueel ook wel naar een ziekenhuis, maar bijv. tijdig met water koelen, dat weet men niet. En ook in het ziekenhuis kunnen ze niet veel doen, littekenweefsel dat niet meegroeit blijft, zolang een kind in de groei is, een groot probleem.

Net voordat ik vertrek repareer ik met behulp van een fiets binnenband en trekbandjes de tyleen waterleiding die buiten voor onze compound loopt. Zwager Dabo moet me tijdig op het vliegveld af zetten. Ik zag dan ook tegen Jabou, dat ik wel op tijd daar wil zijn, ik heb niet maar zo geld liggen om weer een ticket te halen. En ik wil in-gechecked zijn, voordat de busladingen toeristen vanuit de hotels daar worden gedropt. Hij is netjes op tijd, sterker nog, hij is een uur te vroeg; het lijkt wel een Nederlander. Maar misschien is dat ook meer, omdat ik als afscheids eten peppersoup had, en dat hij kennelijk geroken, hij at dan ook een bordje mee.


Groeten Gerrit en Jabou

* ik heb er nu maar wat foto's weer bij gedaan, oa. de omgevallen vrachtwagen en één van de ambulances.