Nog een Jabou

Ik ben sinds een paar dagen weer thuis in Gambia. Daarvoor was ik samen met Ep en Jabou een weekje in Casamance om daar de CFP in Abene gedurende een aantal dagen te voorzien van wat elektro-technische cursussen met de auto techniek in het achterhoofd. De leraren elektro krijgen ‘s morgens eerst les van ons, maar moeten dat ‘s middags zelf over zien te brengen op de apparantes die we al wat jaren zelf van lesstof voorzien. In Casamance heb ik maar heel mondjesmaat internet, vandaar de wat verlate blog.

We komen ‘s avonds aan op Banjul. Op verzoek van the Gambia College had ik een 6 tal disc antennes voor uitbreiding van het wifi netwerk mee. Met daarbij wat officiële papieren die de doorgang moesten vergemakkelijken, waaronder een duty waiver. Omdat ik nu met 2 koffers liep te zeulen, was de kans dat er eentje wat nader aan inspectie werd onderworpen best groot. En inderdaad; ik moest mee naar het kantoortje om uitleg te geven. Ook Ep met zijn enkele koffer was aan de beurt.

Met dat ik naar het kantoortje loop, zie ik Aboubacarr Jallow; de principal van the Gambia College bij de ontvangst uitgang staan. De vrij forse beambte, aan wiens lichaamsbouw in de verste verte niet viel te zien, dat de ramadan aan de gang was, behandelde ons vrij nors en de duty waiver was volgens hem gewoon een vod wat niets te betekenen had. Dan maar Aboubacarr erbij gehaald, die moest praten als Brugman om de gedoneerde spullen toch nog in ontvangst te nemen.

Nadat we dit achter de rug hadden, hetzelfde gedoe nog een keer met de spullen van Ep. Nu was dat overduidelijk niet in nieuwstaat, ook gedoneerde waar, maar dan deels door Ep hersteld en deels een eigen fabricaat. Volgens diezelfde beambte was bijv. het perspex oefenbord , waaraan een leek in 1 ogenblik zag dat het techniek uit de jaren ‘ 80 betrof, duur en mocht dat maar zo niet worden vervoerd.

Onze uitleg dat we dit al jaren zo deden, nooit een probleem was, er meestal papieren bij zaten en dat het ten goede kwam aan Gambia dan wel Senegal inzake onderwijs, werd in eerste instantie weggewoven. Ook Aboubacarr zag het geheel al hoofdschuddend aan. Eindelijk, eindelijk mochten we weg, nog nooit zo moeizaam geweest als nu.
Een evt. volgende keer wordt in ieder geval anders aangepakt. Iets minder gedreven personen, zouden zeggen; dan niet joh, slaan we fijn dit land over en zoeken alleen landen uit waar ze er wel op zitten te wachten.

Aan de andere kant van de hal kwam ik Jabou tegen, met haar haar verpakt in een soort van zwart, dun mutsje. Ze probeert haar mini rasta weer te laten aan groeien, nadat iemand het de laatste keer had verprutst. Nu het nog vrij kort is, staat het volgens haar niet goed, vandaar dat mutsje.

‘s Avonds en ‘s nachts rijden we door Brikama naar Senegal via de binnendoor route. We kwamen ergens tegen half drie aan. Volgende dag inventariseren Jabou en ik het campement en dan met name hoe ver de diverse fruit soorten gevorderd zijn. Solom-solom is er, kabba en nette (voor de nettitou) Ik zou de dagen erop, voor en na het lesgeven, me eigenlijk met het oogsten bezig moeten houden, maar omdat er nu regelmatig slangen worden gedetecteerd en dan met name bij de kabba struiken, mag ik dat niet meer van Jabou, die doodsbenauwd voor slangen is. Een paar compounds verderop bijv. komt je de rottende kadavergeur van een onfortuinlijke cobra, die over een pilaartje hangt, je al tegen. Bij ons zijn er oa. wat mambas gesignaleerd.

Ik had een nieuwe oogst tool gemaakt van een stuk bamboe en betonijzer, met behulp van mijn omgebouwde dremeltje, dat ik deze keer mee had. De haak en snijtool was van een indrukwekkende lengte en ook best wel zwaar. Ik wist dat Jabou op een gegeven moment ergens in Abene boodschapjes aan het doen was en besluit de nette uit de boom te gaan oogsten. Helaas; de nette hangt ook voor deze tool te hoog, ik zal de boom in moeten klimmen.

Ik besluit de bamboe staak tegen de boom aan te zetten en als ladder te misbruiken. Met dat ik dat doe en aanstalten maak, nogmaals helaas; ik word betrapt door Jabou die kennelijk al een mannetje heeft geregeld die de nette eruit zal halen. Zij ziet liever hem eruit vallen dan mij en de beste man heeft al bibbergeld toegezegd gekregen, om de algemene angst voor slangen en evt. hoogtevrees weg te nemen.
Later in de week heb ik er nog wel een paar heel hoog hangende oranje vruchtjes mee uit een boom gehengeld en aan de kinderen van Lena gegeven.

Omdat ik toch al in de weer was met het dremeltje, meteen daar maar wat meer nuttigs mee gedaan; zo werkt de buitenkraan nu weer. Het koperen krukje was dolgedraaid en daar kon ik mooi eens de wat kleinere boortjes op los laten. De douche kop in ons huisje hangt niet meer op half zeven en de plank in de keuken die als zitplaats werd misbruikt, hangt min of meer weer in oude positie. Gelukkig vond Zaky nog een verzameldoos met allerhande Europese plugjes en nog langere schroeven. Jabou had niet onze messen slijpset mee, vanwege te kleine tas, maar met het dremeltje en wat schuurplaatjes kreeg ik, na wat oefenen, een behoorlijk resultaat.

Vooral Tombé was blij met zijn aangescherpte mes, nu kon hij mooi zijn boompjes weer enten. Zaky was heel erg blij met zijn herstelde mp3 spelertje, ik had het mee naar huis genomen om er weer nieuwe firmware op te flashen en hij was het ding al bijna vergeten.

Een stoel waar de leuning nog bij aan bungelde werd weer aan elkaar genaaid. De herstelde stoelen van de vorige keer kon ik niet meer terugvinden, kunststof wordt in dit klimaat erg snel bros. Na een aantal keren aan elkaar naaien is de koek wel op. De eenvoudige houten tweedelige Afrikaanse stoelen, vallen hoogst zelden uit elkaar en mocht dat gebeuren, dan kun je er alsnog je potje mee koken of ataja mee zetten.

De lessen gingen met wat horten en stoten; af en toe geen stroom, af en toe maar 1 apparante (gelukkig was dit meer een teachers training) van start. Het feit dat het nu ramadan was, droeg daar ook zeker aan bij. We zien wat oude bekenden oa. Janko die we ergens in een flinke kuil bezig zagen, om een soort van metselzand te vergaren. Volgens Jabou de beste kwaliteit zand aanwezig, volgens ons zogenaamd klapzand, maar goed. Gestaag wordt de kuil iets dieper, de ene keer zit er een forse Fransman op de tractor en is bezig aan het scheppen een andere keer is Janko er met wat mensen.

Janko is eigenlijk monteur (en dus ook 1 van onze apparantes) maar volgens Kader heeft ie nu zo weinig inkomen en is alles vanwege de ramadan zo duur, dat hij ook dit soort baantjes erbij doet. De dagen dat we lesgeven is ie er meestal wel, soms wat aan de late kant. Als we uiteindelijk klaar zijn met lesgeven en Kader zijn afscheidspraatje houdt, waarin hij zegt dat we het met zijn allen vol moeten houden, maar dan ndanka ndanka, zeg ik dat vooral Janko door moet gaan met waar hij mee bezig was en dan vooral niet ndanka ndanka, omdat anders ons zwembad nooit af komt, ze liggen allemaal in een deuk.

We zitten een keer te wachten totdat “ons” lokaal vrij komt, er zijn nog examens elektro practicum en dat gaat natuurlijk voor. Iets verderop is het dames klasje batikken in de weer met grote rubberen handschoenen verf en ketels. De handschoenen helpen niet echt, tot aan de ellebogen is de huid ook verkleurd. Ik merk op dat er eentje bij is die best wel lelijk is en dan met name de gestalte, gezicht kan ik niet duidelijk zien, maar de stakerige kromme benen vielen mij wel op. Tijdens de les komt “ze” voorbijlopen: het is een man.

Een man met een jurk aan, kort geschoren koppie en flink wat kettingen om. Ik vraag Kader wat dit te betekenen heeft. O, daar heeft hij zelf voor gekozen, hij komt uit het dorp van Tombé. Waarvoor gekozen dan wel ? Het blijkt dat hij voor de lessen batik en stofbewerking heeft gekozen. Dat hij nu in een jurk rond loopt te stappen, komt vanwege een Diola ritueel, waarbij het haar wordt afgeschoren en men in een soort van rokje rond loopt. Normaal zien de jurkjes er dan ook heel anders uit, maar omdat er examens zijn en hij ook het school uniform moet dragen, ziet het er een beetje vreemd uit.

Twee mensen zijn er vrijwel altijd bij, eentje zelfs bij de leraren instructies en ook de daaropvolgende uitleg gegeven door diezelfde leraren. Laatstgenoemde is geen leraar, (tenminste niet op deze CFP) is ook geen apparante, maar hij is de conciërge op deze CFP. Hij was ons vorige keer ook al opgevallen, we dachten dat hij toen min of meer de beamer van de school in de gaten hield, maar hij had toen ook altijd wel een schriftje en een pen erbij. Bij de afscheidsrede deed hij ook nog zijn woordje, om het belang van leren nog maar eens te benadrukken. Kader zei dat hij vroeger een soort van schoolmeester van een wat kleiner schooltje was geweest.

De andere is een apparante die ook stipt om 3 uur er is. Hij volgt alles belangstellend en ik maak er een opmerking over met Kader, dat hij 1 van de weinigen is die er altijd bij is. Alleen jammer zegt Kader dat hij een mentaal probleem heeft. Hmm. Dat was mij zo nog niet opgevallen. Inderdaad vroeg hij best wel vaak dingetjes na, maar dat hebben er wel meer hier.

Vrijdags rijden we weer terug naar Gambia om Ep tijdig naar het vliegveld te brengen en zie ik de hele route door de bush ook eens bij dag. Grotendeels over zandweggetjes, af en toe een met rode grond versterkte weg, op de asfaltwegen steeds meer en meer speedbumps. Jabou's zakken met de verzamelde fruit en andere waren, hobbelen op het dak rekje mee. Soms passeren we een eenzaam huis in the middle of nowhere en soms een wat kleiner gehuchtje. Ondanks gekraak, geknerp gebonk en andere woorden die met ge- beginnen en lawaai veroorzaken, houdt de auto het. Bij de immigration duwen Tombé en ik de wagen aan, vanwege niet meer willen starten.

We zijn ruimschoots op tijd op het vliegveld en we nemen afscheid van Ep. Daarna worden we thuis afgezet. Behalve onze 2 kinderen zie ik er nog eentje rond lopen. Ik had al wel zo’ n vermoeden; op de whatsapp kwamen nu wat vaker foto’s voorbij van Jabou bu ndow; de kleine Jabou. En Jabou had al gevraagd om uit te kijken naar kinderkleertjes en sandaaltjes. Haar eigen ma is een vriendin van Jabou.
De kleine Jabou is onlangs de anderhalf jaar gepasseerd en is tijdelijk bij ons in de kost. Ze moet namelijk de moederborst ontwent worden en dat wordt op deze manier gedaan.

Sowieso worden kinderen erg makkelijk ergens ondergebracht tot in het extreme aan toe; toen mijn eigen Jabou 2 was, werd ze naar haar oma up-country gebracht en had ze pas weer contact met haar eigen moeder toen ze 9 was. In die 7 jaar is haar eigen moeder nooit langs geweest om te kijken hoe het ging. De vader van de kleine Jabou is in geen velden of wegen te bekennen; nadat zijn vrouw het derde kind (deze dus) ter wereld had gebracht nam hij de benen, dat hoor ik hier vrij vaak.

De kleine Jabou bekijkt in eerste instantie de witte pappa argwanend. Als ze door heeft dat ik de Abdulai (kort Lai) moet zijn, waar ze wel eens een halfbakken whatsappje voor heeft ingesproken, ontdooit ze al gauw. Alle meegebrachte kleertjes passen of gaan passen en voor de schoentjes en de sandaaltjes geldt hetzelfde (met dank aan mijn ma voor het sorteren).

Groeten Gerrit en Jabou