In Dakar is geen water

Maandag en dinsdag heb ik gereserveerd, om aan de slag te gaan voor een stichting uit Nederland die ik ken vanuit the Gambia College, genaamd Maladah, het plaatsje heet Kunkujang Jattaya en ligt bij Bafuloto.
De chauffeur die me in eerste instantie vanaf the Gambia College ophaalt, geeft aan dat vanaf Bafuloto er geen fatsoenlijke weg meer is naar Kunkujang. (ondanks 4-wheel drive op de Mitsubishi Pajero)
Hij is erg zuinig op de auto en luistert telkens tijdens het rijden, of er nieuwe afwijkende geluiden te horen zijn.

Zo horen we na een tijdje zandweg met water gaten bereden te hebben, dat er iets loos moet zijn met een remklauw en inderdaad laat hij dat dezelfde dag nog herstellen. Iets dat er kennelijk aan zit te komen is een wiellager, maar dat zal voor een volgende keer zijn, bij controle werd er niets warm (nog niet althans) Heb hem advies gegeven dat na langere ritten te blijven controleren en ook het bijgeluid qua verandering, in de gaten te houden.

Gedurende de 2 lange dagen dat ik daar ben, weet ik van de iets meer dan 50 computers er 41 werkend op te leveren en grotendeels te voorzien van Linux en W10. Een aantal machines is tijdens transport overleden, of dusdanig oud dat ze afgevoerd dienen te worden. 4 machines worden als bibliotheek computers gebruikt, daar staat alle belangrijke software, e-boeken en instructie filmpjes op. De jongen die het moet beheren helpt bij de installatie van alles, zodat hij straks in ieder geval zelfstandig wat kan recht trekken.

Want af en toe verschijnen er wat kleine groepjes leerlingen die ongevraagd overal aan zitten oa. ook aan mijn eigen laptop. Op de Linux bakken wordt naar hartelust van alles getest, zonder dat ze daar wat van opsteken qua logisch handelen. Ze klikken overal op en in mum van tijd is de desktop veranderd in een iconen spaghetti. Na een mini opdracht werken met Writer van Libreoffice, weet er eentje toch wel een redelijk product klaar te maken, compleet met een ingevoegde tekeningetjes met bijbehorende verwijzing pijlen.

Thuis gekomen ben ik druk met dak herstel. Onze onderhuurder Daniel uit Sierra Leone, dreef zowat zijn hokje uit, na de laatste hoosbui. Wij zelf hadden 2 lekkages, vanwege dat de wind heel ongunstig stond en het water tussen de dakplaat overlappingen door wist te blazen. De landlord was al maanden eerder over het feit van het rotte dak ingelicht, maar had niet veel ondernomen. Nu doen we het zelf en zullen alle rekeningen aftrekken van de huur.

Er komen nieuwe dakplaten op en een landgenoot van Daniel blijkt over aanzienlijk betere timmerman kwaliteiten te beschikken, dan de knoeiertjes bij ons in de buurt. Ook vond ie het wel een goed plan om de rubbertjes die ik had geknipt uit fiets binnenband, onder de bolkopjes van de spijkers te plaatsen en ook veel minder spijkers te gebruiken. Elk gat in iets dat eigenlijk dicht hoort te zijn, is er eigenlijk eentje teveel en aangezien de dakplaten aanvoelen als wat dikker aluminium folie, roesten die gaten ook nog eens flink.

Dinsdagavond komen eindelijk onze vanuit Nederland opgestuurde dozen binnen, we wisten al een tijdje dat ze er waren, maar vanwege de grote ophoping in de haven (er is nog steeds maar één werkende hijskraan naar het schijnt) was het vertraagd. Spullen zijn allemaal heel aangekomen, wat kaarsen vertonen kunstzinnige uitstulpingen vanwege de hitte, maar zijn goed bruikbaar. Jabou en Mamut en Fou gaan meteen aan de slag met uit sorteren. Wat familieleden krijgen wat kinder kleertjes en schoenen en er wordt een speciaal pakketje voor de familie in Dakar klaargemaakt. Kader komt de week daarop vanuit Casamance, om ook wat spullen in te slaan, die via Whatsapp waren getoond.

Op donderdag willen we naar onze familie in Dakar, laatste keer was alweer 4 jaar geleden. Jabou probeert de dag ervoor tickets te regelen voor de nieuw opgezette bus dienst, maar helaas; bus is al vol. Dat wordt dus weer heel vroeg opstaan, taxi’ s, ferry, taxi, brommertjes en uiteindelijk het grootste deel (5-6 uurtjes rijden) in een 7-place; een oude Peugeot. De ferry is nieuw en doet de overtocht redelijk snel. We zitten naast een moeder met haar oudste dochter en de jongste aanwinst; een baby. Baby is al gauw in het bezit van Jabou, zodat de moeder even een tukkie kan doen.

We ontmoeten ze telkens weer; bij de garas in Barra, bij de douane post, we zien ze op een ezels kar, terwijl wij op de brommertjes gaan. Uiteindelijk belanden we in dezelfde 7-place. Daar gaat men eerst op zoek naar een ontbijt. Als ik zie wat ze zoal scoren (Jabou ook) dan ben ik blij dat ik mijn eigen brood en pindakaas bij heb. Er wordt door zowat iedereen, hetzelfde in krantenpapier gewikkeld, vettig vlees en brood verorberd, met eventueel een keihard gekookt ei erbij. Er wordt heel weinig water gedronken want er is maar 1 officiële sanitaire stop in Kaolack. Geen wonder dat veel mensen geconstipeerd raken tijdens zo’n trip.

We zitten op het extra achterbankje met zijn tweeën. Het bankje blijkt hoger in montage dan wat ik normaal daarin gewend ben, dus ik eindig met mijn hoofd klem tegen het plafond. Het handdoekje dat ik normaal voor afvegen van zweet gebruik, vouw ik een paar keer en plaats dat op mijn hoofd. De weg is weliswaar geheel hersteld, maar ligt vol met speedbumps. De chauffeur is behalve eigenwijs ook nog een stuk chagrijn. Hij neemt menig speedbump met te grote snelheid, dankzij het opgevouwen handdoekje zit mijn hoofd niet vol bulten.

Hij weigert bovendien een oude man die linksachter hem zit, te verplaatsen naar de vrijgekomen plek naast hem. Hij haalt in waar ik dat niet zou doen en rijdt bovendien net iets te ver van het toilet in Kaolack. We lopen dus een eindje naar de toiletten, waarvan van de heren, de deur niet meer in de scharnieren hangt en met de hand in de sponning geplaatst dient te worden. Toen uiteindelijk zijn rechter spiegel er bijna spontaan afviel, voor de verandering maar eens niet aangeboden dat te gaan herstellen met mijn leatherman tool. In Dakar hebben we eindelijk wat profijt van de aso rijstijl van meneer.

We komen daar tegen een uur of 3 aan. De drukke verbindingswegen staan weer helemaal vol en onze chauffeur snijdt het verkeer en gaat via de weg met tegenliggers en de berm de wijk in en rijdt parallel aan de dichtgeslibde weg door de wijk op de zandwegen. Dat schiet wel op, maar de voetgangers en ezelskar menners zijn het duidelijk niet eens met zijn rijstijl. We zien een dame met een mentaal probleem, blootsvoets en maar deels gekleed, met een zelf gemaakt zweepje diverse passerende auto’s een mep verkopen, onder het uitroepen van wat (ook voor mij) herkenbare schutting taal in het Wolof. Jabou en de anderen lachen zich een kriek.

Eenmaal aangekomen horen we dat er in Dakar overwegend geen water meer is in het waterleiding systeem, slechts enkele tap punten hebben nog iets, waar dan ook veel mensen met witte jerrycans en push push (kruiwagens) in de weer zijn. De rest wordt duur gekocht in van die 10 liter vaatjes.

De wijk waar oom Mustapha en zijn gezin leeft, heet Parcelles (Assainies) en ik vind het een lelijke wijk, met veel 2 en 3 hoog appartementen, veelal doorkruist met zandwegen. Vuil water wordt bijvoorbeeld, na enige controle op voorbijgangers, gewoonweg over de balustrade op straat gekieperd. Een typisch appartement bestaat uit een lange gang met daaraan een huiskamertje, een keuken, 2 slaapkamers en de toilet/douche ruimte. Allemaal met een eigen deur en slot en allemaal vrij klein qua oppervlak.

De meegebrachte spulletjes worden uitgedeeld. En voor Alimatou hebben we een echte barbie met wat kleertjes meegenomen. Alimatou is een beetje onze favoriet, dat was al voor de gasexplosie zo, maar dat is door alles wat ze heeft moeten doorstaan en hoe ze er mee omgaat, alleen maar meer geworden. Ze heeft bijvoorbeeld bijna al haar vingers verloren en het ingegroeide litteken weefsel doet pijn en laat beide hand stompjes in 2 tegengestelde standen staan. We hadden, om haar toch iets aan perspectief te bieden, wat filmpjes toegestuurd van mensen die geboren waren zonder armen en die alles maar dan ook alles, wisten te doen met hun voeten.

Alimatou kan nu bijvoorbeeld de smartphone bedienen met haar tenen. Nu ze nog jong en flexibel is kan ze dat evt. makkelijker trainen, op latere leeftijd gaat veel moeilijker of het verdwijnt. (zo kon ik vroeger mijn benen in mijn nek leggen, maar dat lukt ook al jaren niet meer.) Ook haar neus moet gereconstrueerd en litteken weefsel in het gelaat zal ook moeten worden behandeld.

We hebben langdurig overleg met oom, er moet toch wel iets gebeuren in de situatie met Alimatou.
In Senegal is men wat dat betreft uitgedokterd; men probeert door therapie iets van beweging in beide polsgewrichten te krijgen en een hardnekkige open wond in haar elleboog te dichten. De blik is gericht op Frankrijk. Er is toentertijd een kleine facebook fundraise gestart door mij, die toen voldoende was om de eerste nood te lenigen. Maar nu het allemaal veel duurder uit gaat pakken, gaan we nogmaals proberen via een veel groter platform. Ook moest het toen min of meer anoniem, vanwege dat oom toen Alimatou niet herkenbaar in beeld wilde, zijn inzicht is intussen veranderd.

‘s Avonds blijken de kinderen en een neefje opgesloten in het huiskamertje, ik sta net onder de douche (bij wijze van spreke dan, het douchen geschiedt met een bekertje) Als Jabou vraagt of ik het slot weet te openen. Ik zie dat het probleem niet zozeer het slot is (hij is zelfs van slot) en dat de kruk al een tijdje mist, maar dat de sleutel geen verbinding meer heeft met de ontgrendel pal. Met een soort van oude creditkaart die ik altijd als tooltje op zak heb, weet ik op de manier die je altijd op televisie ziet, de zaak te ontgrendelen. Het slot pas ik later aan, zodat alleen het slotdeel nog werkt.

Vrijdagmorgen spulletjes kopen met tante Soxna (spreek uit Sochna) op de markt. De markt is op een paar minuutjes lopen van het huis. Het is deels overdekt en heeft wel wat weg van de Albert market in Banjul, alleen kan ik me hier vrij ongestoord voortbewegen, echt niemand die me hier aanklampt of dat vervelende toubab toubab geblèr van de kinderen.

Op een gegeven moment verwonder ik me over het feit dat iemand kennelijk een Europese etalagepop net voor/tegen zijn kraampje heeft staan. Als ik dichter bij kom en een tijdje sta te kijken (ik mag me toch al niet bemoeien met aanschaf van groenten en dergelijke) zie ik dat het een dame is, die als een standbeeld voorover staat geleund met één hand in haar zij. Zijzelf is een albino met de meest gave huid die ik ooit heb gezien; net als een etalage pop. Ik zie wel vaker albino mensen, maar die zitten vaak onder de sproeten of melanomen, maar zo egaal beige/roze gekleurd, nog nooit gezien.

We gaan met de bus vanuit Dakar terug naar Westfield in Gambia. Ons werd verteld dat alles veel comfortabeler en sneller zou gaan, dan het hele gedoe met losse taxi’ s, 7-place taxi, ferry etc. etc. En omdat oom Mustapha toevallig op 10 minuten lopen van de opstap plaats in Parcelles woont, waren we de eersten aanwezig om kwart voor 5 in de ochtend. De straten zijn nauwelijks verlicht, we steken één enkele asfaltweg over, de rest is allemaal zandweg. Zelfs nu zijn er mensen actief in hun banden shop bijvoorbeeld. Zij weten ons te wijzen waar de exacte opstap plaats is, op een aparte binnenplaats, van een andere grotere garas.

Van tevoren konden er vanuit Dakar geen tickets worden geregeld; wie het eerst komt die het eerst maalt. De bus was een touringcar, maar dan grotendeels ontdaan van alle luxe; dus geen toilet aan boord en weinig been en bagage ruimte. En onderweg bleek dat de deur soms niet meer open of dicht ging. Gelukkig was er wel airco, maar die stond weer een paar standjes te koud. Als de bus vol is, vertrekken alle andere mensen, die (te) laat aan gekomen waren, weer met een taxi naar de andere opstap plaats voor 7-places, in een compleet andere wijk, om het op die manier te proberen.

Pas om 7 uur zouden we vertrekken, maar dat werd uiteindelijk kwart voor acht. Iedereen mocht 1 stuks handbagage mee en 1 koffer, die achterin de (te) krappe bagage ruimte ging. Ik zag diverse mensen met veel meer koffers aan komen zeulen en was wel benieuwd hoe dat dan werd opgelost, misschien iets met duct tape op dak? Maar nee; het bleek een onderdeel te vormen van het handeltje van de chauffeur, de koffers werden tegen betaling overal gestouwd in de bus zelf.

Dus bijvoorbeeld onder onze stoelen, of in ons deel van de ruimte boven ons hoofd, die voor onze eigen handbagage is bedoeld. Ik weiger dat; ik wil mijn benen wel kwijt kunnen en daarbij hebben we met zijn tweeën maar één bescheiden koffer in gebruik. Uiteindelijk wordt dat geaccepteerd, maar niet nadat Jabou en wat andere passagiers zich er ook mee hadden bemoeit. Tijdens de hobbelige rit (speedbumps) valt er dan ook regelmatig een koffertje of een zak met aangeschafte waar, in het loop pad.

Uiteindelijk blijkt dat dit een eens maar nooit weer ervaring wordt, alles duurt veel en veel langer. Niet eens vanwege te traag rijden, ook deze chauffeur zet alles op alles, om de veel tragere vrachtwagens en dergelijke in te halen en een deel gaat via snellere tolwegen. Maar tijdens de 2 stops voor de plas pauzes, wordt alle gewonnen tijd weer verknoeid, door het moeten wachten op meestal dezelfde dame die telkens als laatste aan komt zetten. Of de andere dame die op het laatste moment zo nodig haar kinderen weer naar een kraampje stuurt, om nog meer etenswaren in te slaan.

En ook bij de douanepost in Karang gaat het vele malen trager dan met de 7-place, want op de heenweg hoefde onze koffer bijvoorbeeld niet open, nu wel. Dus moesten alle koffers, die er als een 3-D leg puzzel achterin waren gepropt, eruit, laten zien en dan weer terug. Alles wat in de bus was opgeslagen werd voor het gemak dan weer niet gecontroleerd. De 3-D puzzel klopte ook niet meer en wat koffers moesten weer ergens in de passagiers ruimte worden gestouwd. De dame die zaken had gedaan in Dakar, moest commissie betalen en stond er (terecht) op dat ze een kwitantie kreeg. De beambte vond dat kennelijk geen strak plan en besloot als protestactie meteen te gaan lunchen.
Hij werd via via weer tot de orde geroepen; je kunt ook te ver gaan en je baantje verliezen natuurlijk.

Eindelijk komen we bij de ferry in Barra aan, dan blijkt de belofte dat de bus voorrang krijgt op anderen niet te kloppen. We zouden minimaal een heen en weer tripje van de ferry moeten afwachten. We besluiten het laatste stukje maar op eigen kracht te doen, vragen onze koffer en vertrekken samen met iemand die zonder bagage reist. We blijken nog net mee te kunnen en ik zie dat het volstrekt onmogelijk is dat de bus iets van voorrang zou kunnen krijgen. De toerit naar de ferry zit helemaal verstopt met vrachtwagens en auto’s, zelfs voetgangers moeten kruip door sluip door, de ferry op. De bus zal minstens 2 heen en weer tripjes af moeten wachten. Thuis gekomen blijken we uiteindelijk 4 uur later dan normaal te arriveren. Maar als welkoms bonus is er zelfs voldoende waterdruk in de hele compound om te douchen. Dat was in maanden al niet zo geweest.

De volgende dagen druk met alles herstellen op de compound, de door mij gemaakte zooi weer op te ruimen in wat vrijgekomen bananendozen. Maandag gaat Jabou naar de controle post omdat we beiden vermoeden dat de kleine Jabou iets onder de leden moest hebben en dan waarschijnlijk malaria.
Ze had zweet aanvallen en versnelde hartslag. Na afloop hun conclusie; zware verkoudheid en wat medicatie. Op de avond van vertrek, zitten we met zijn allen in de luchthaven en moet ze plots overgeven. Ik vraag Jabou meteen vroeg in de morgen haar weer naar (een andere) controlepost te sturen, het leek ons steeds meer op malaria.

Vanmiddag (ik ben intussen in Nederland en heb eventjes geslapen) hoor ik dat ze inderdaad weer malaria heeft. Ik krijg via Whatsapp nog een kort filmpje van een huilende kleuter die een infuusje krijgt aangelegd. Hopen dat het hier bij blijft. Vervelend wel dat wij proberen zo vroeg mogelijk een juiste diagnose vragen, omdat we inmiddels ervaring deskundigen zijn, maar dat er al weer een paar dagen zijn verloren, door de misdiagnose en dat is niet de eerste keer.

Groeten Gerrit, Jabou and kids.

(check evt. later hier nogmaals, ik moet nog wat foto's uitzoeken maar moet daar nog tijd voor vinden)